Toplumda özellikle belli bir yaş üzerindeki insanlarda sıkça karşılaşılan divertikül ve divertikül iltihabı nedir? Belirtileri ve hastaların şikayetleri neler? Tıbbi tedavisi var mı? Divertikül ve divertikül iltihabına iyi gelen yiyecekler ve besinler neler? Ne tür bir diyet uygulanmalı? İşte tüm bu soruların yanıtları…
Divertikül ve Divertikül İltihabı Nedir?
Kalınbağırsak duvarının dışa doğru minik fitıklaşmalarına divertikül adı verilmektedir. Divertiküllerin iltihaplanması sonucu divertikülit meydana gelir. Çok sayıda divertikül olması ise divertikülozistir. Divertiküllerin görülme sıklığı yaşla birlikte artmaktadır. 50 yaşından sonra insanların %20-50’sinde divertikül saptanmakta, 90 yaşındakilerin neredeyse hepsinde görülmektedir. Diyette liften fakir beslenme, kabızlık, şişmanlık gibi faktörler divertikül oluşumuna katkıda bulunur. Birçok hasta midede, mesanede, bağırsakta, yemek borusunda divertikül şikayetlerinden yakınabilmekte. Batı ülkelerinde liften az diyete bağlı olarak daha sık gözlenmektedir.
Divertikül ve Divertikül İltihabı Belirtileri ve Şikayetleri
Divertiküllerde genellikle belirti görülmez. Karın ağrısı, ishal, kabızlık, gaz şikayetleri hassas bağırsak sendromu ile ilişkili olabilir. Çok az hastada kanama oluşabilir. Divertikülin iltihaplanması sonucu karında kramp şeklinde ağrı, üşüme-titreme, ateş, bulantı, kusma şikâyetleri olur. Kabızlık, tuvalete gitmede sıklık, idrar yaparken yanma görülür. Kanamaya neden olabilir.
Divertikülit, bağırsak tıkanması, bağırsak yırtılması, karın içi apse ve iltihabın karın duvarına yayılmasına sebep olabilir. Apandisit, bağırsak kanseri gibi diğer benzer yakınmalara neden olan hastalıklar ile mutlaka ayırıcı tanısı yapılmalıdır. Hassas bağırsak hastalığı, chron hastalığı, ülseratif kolit, idrar yolu hastalıkları, böbrek taşı ile karışabilir.
Kan tetkikinde beyaz küre artışı, dışkıda gizli kan müspet saptanır. Karın röntgeninde ancak bağırsak delinmesi ve tıkanıklığı mevcutsa görülebilir. Ultrason yapılabilir. Divertikülit tanısı esas olarak kolonoskopi ile konur. BT kolonoskopi de tanı seçenekleri arasındadır. Kolonoskopide ince bir boru ile makattan girilerek kalın bağırsak izlenir. Kanser şüphesi varlığında parça alma imkânı vardır.
Divertikülün Tıbbi Tedavisi ve Kullanılan İlaçlar
Peki divertikül ve divertikül iltihabının tıbbi tedavisi var mı, tıbbi tedavide kullanılan ilaçlar ve etken maddeler neler. Divertikül oluşumunu engellemek için lifli gıdalar (baklagiller, kuruyemiş, kepekli ekmek gibi) tüketilmeli, kabızlık önlenmelidir. Günlük 20-35 gram lif alınmalıdır. Böylece dışkının yumuşak ve hacimli olması sağlanarak iltihap gelişme riski azaltılır. İltihap olanlarda ise lifli gıdalar yerine sıvı gıdalar tercih edilir. Divertikül iltihabı gelişirse antibiyotik (ofloksasin, ciprofloksasin, metronidazol gibi) başlanır. Apse, iltihabın karın duvarına yayılması, bağırsak delinmesi, bağırsak tıkanması gelişirse cerrahi tedavi uygulanır.
Divertiküle Ne İyi Gelir? Ne Yememeli?
Diyet yine önemli bir konu olarak öne çıkıyor. Peki divertikül ve divertikül iltihabı oaln hastalar ne yemeli ne yememeli, ne tür diyet ve beslenme değişiklikleri yapmalı. Divertikül oluşumunu azaltan fındık, çekirdek (kabak, ayçiçeği, susam) ve tam tahıllı gıdalar, divertikül iltihabı olduğu dönemde sindirimi zor olup yakınmaları artırabileceği için kısıtlanmalıdır. Domates, salatalık ve çilek gibi gıdaların çekirdeklerinin divertikül ağzını tıkayıp iltihaba neden olabileceğine dair görüşler ileri sürülse de böyle bir risk bulunmamaktadır. Baharatlı, sıcak yemekler bu hastalığı olanlar tarafından tüketilmemelidir.
Çilek, düşük kalorili olup vitamin bakımından zengindir. Fakat dış tarafındaki küçük tohumlar iltihaplı bağırsağı daha da tahriş edebileceği için divertikül iltihabı döneminde tüketilmemelidir. Patlamış mısır ve mısır, lif oranı yüksek sağlıklı gıda olup divertikül atağı riskini azaltır. Fakat divertikül iltihabı geliştiği zaman tüketilirse iltihaplı bağırsak alanındaki tabloyu ağırlaştırabilir, bu nedenle ataklar esnasında kısıtlanmalıdır. Atakların önlenmesi için yüksek lifli diyet uygulanır, ancak bir atak geçirildiğinde lifli gıdaların tüketilmesi kısıtlanmalıdır. Divertikülde iltihap döneminde lifli gıdalar kesilir, sulu, yumuşak gıdalar tüketilir. Bol sıvı içilmeli, günde en az 2 litre su tüketilmelidir.
