Eklemler, hareketi sağlayan temel yapılardan biridir. Eklem, kemiklerin birleştiği bölümdür. Kemiklerin eklem yapan yüzeyleri kıkırdak doku ile örtülüdür. Eklem içi boşluk eklem sıvısı içerir. Eklem sıvısı, kayganlık vererek hareketi kolaylaştırır. Eklem çevresinde koruyucu bir kılıf olan eklem kapsülü vardır. Eklem çevresinde bağlar, kaslar bulunur. Kıkırdak doku ve kas yapısı zayıflaması ile bu yapıların birinde hasar olması veya eklem sıvısında azalma, eklem ağrısına neden olur. Kazalar, burkulmaya sebebiyet vererek ağrı yapar.
Eklem ağrısına artralji, eklem iltihabına ise artrit denmektedir. Artralji ve artrit en sık el, diz, bilek, dirsek ve bel omurlarındaki eklemlerde meydana gelmektedir.
Romatoid artrit, Behçet hastalığı, fibromiyalji, ailevi akdeniz ateşi, iltihaplı romatizma, lupus hastalığı, gut hastalığı, kortizon tedavisi, şişmanlık, yaşlılık, kireçlenme, burkulma, eklemin sürekli zorlanması, menisküs yırtıkları, öpücük hastalığı, yaygın iltihaplar, tümörler gibi birçok rahatsızlık eklem ağrısına sebep olabilir.
Eklem ağrısı ve eklem iltihabı (Artralji ve Artrit) belirtileri, teşhis ve tanı
Behçet hastalığı, romatoid artrit (iltihaplı eklem romatizması), lupus hastalığı bağışıklık sistemindeki bozukluktan kaynaklanır. Behçet hastalığında eklem ağrısına deri, göz damar, sinir tutulumu bulguları eşlik eder. Tekrarlayan ağız içi yaralar ve genital bölge ülserleri, göz iltihabı, sinir iltihabı mevcuttur. Farklı derecede deri lezyonları vardır. En sık, diz eklemi tutulur. Bazen de birkaç eklemde tutulum olabilir. Eklem şiş ve kızarıktır, eklemin hareketi kısıtlanmıştır.
Eklem iltihabı ve eklem ağrısı yapan hastalıklar
Lupus hastalığı deri, böbrek, eklem, kalp, karaciğer gibi tüm hayati organlara hasar verir. Lupus hastalığında da farklı deri döküntüleri görülür. Eklem ağrısına el parmaklarında rastlanır. Hareket kısıtlılığı ve hassasiyet mevcuttur. Eklemlerde kalıcı şekil bozukluğu olmaması ile romatoid artritten ayrılır.
Romatoid artrit parmakların 1. boğumu ve el bileği gibi küçük eklemleri iki taraflı, yani simetrik olarak tutan ağrı, şişlik ve kızarıklık ile karakterizedir. Tipik olarak sabahları kalkıldığında eklemlerde sabah tutukluğu ismi verilen bir hareket kısıtlılığı ve ağrı yakınması vardır. Lupustan farklı olarak eklemlerde bozukluklara neden olur.
Gut hastalığı (damla hastalığı) ürik asit yüksekliğinden kaynaklanan eklem iltihabıdır. Sıklıkla ayak baş parmağında görülür. Ağrı, kızarıklık, sıcaklık artışı, hassasiyet vardır. Eklem çevresinde kırmızı-morumsu renkte deri döküntüleri olur.
Eklemin durumunu görüntülemek için röntgen, gerekirse MR tetkikleri istenir. Eklem yüzeylerindeki aşınmalar, kemik çıkıntıları, kırıklar, kistler, tümörler, eklem aralığının küçülmesi, sıvı azalması gibi durumlar tespit edilir. Gerekirse ultrason, eklem içinin görüntülenmesi – artografi, eklemden sıvı alınması tetkikleri yapılır.
Gut hastalığında kanda ürik asit, CRP ve sedimantasyon yükselmiştir. Eklem sıvısı incelendiğinde ürik asit kristalleri görülür.
Behçet hastalığında tanı, hastanın klinik değerlendirmesi ile konulur. Behçet hastalığına özel doku tipleri olmasına karşın bunların saptanamaması tanıyı değiştirmez.
Lupus hastalığında ise eklem bulguları yanında genel bulguların görülmesi ile ilgili ileri incelemeler yapılır. Romatoid artritte de kriterlerine ve romatolojik tahlillere göre tanı konur.
