Gluten hassasiyeti ve çölyak hastalığı günümüzde oldukça sık rastlanan sağlık sorunları arasında yer alıyor. Çok sayıda kişinin rahatsız olduğu bu durum glutensiz beslenmenin de yaygınlaşmasını sağlamış durumda. Glutensiz beslenme akımının giderek yaygınlaştığı ve glutensiz ürün yelpazesinin de büyüdüğü görülüyor. Peki gluten nedir? Gluten hassasiyetinde ve çölyak hastalığında glutensiz beslenmenin önemi nedir?
Gluten Besinlerde Esne ve Ağsı Yapıyı Oluşturan Proteindir
Glutenin bir karbonhidrat grubu olduğu düşünülür fakat gluten buğday, arpa, çavdar ve yulaf ürünlerinde bulunan, besinlerde esnek ve ağsı yapıyı oluşturan bir proteindir. Gluten hassasiyeti, gluten adı verilen proteinin bağırsaklarda sindirilememesi ve buna bağlı olarak vücutta şişkinlik, gaz, ishal, baş dönmesi ve yorgunluk hissi gibi durumların görülmesidir. Çölyak hastalığı ise her iki cinsiyette de görülebilen, daha çok çocukluk ve gelişme döneminde ortaya çıkan bir hastalıktır. Bu hastalık, ince bağırsakta bulunan glutenden dolayı bağırsaktaki villus yapılarının bozulmalarına bağlı oluşan bir emilim bozukluğudur. Gluten tüketimine bağlı olarak kişinin bağırsaklarında bir tahribat meydana geldiyse o kişiye çölyak hastası, sadece gluten içeren besinlere alerjisi varsa kişinin gluten hassasiyetine sahip olduğu söylenebilir.
Gluten Hassasiyeti Olan Kişiler Etiketleri Mutlaka Okumalı
Çölyak hastalığı ömür boyu devam ederken, gluten hassasiyeti bulunan kişiler birkaç yıl içinde bundan kurtulabilirler. Gluten, vücudumuz için oldukça yararladır. Lif içeriği yüksek olduğundan şeker seviyesinin dengede kalmasını ve daha tok kalınmasını sağlar. Glutensiz besinlerin daha az kalorili olduğu düşünülür. Ancak genelde gluten içeren besinlerin kalorisi, içermeyenlere göre daha azdır. Bu yüzden sağlık sorunu olmayan kişilerin uyguladığı diyetlerde gluten içeren besinler yer almalıdır. Çölyak hatalığı ya da gluten hassasiyeti bulunan kişiler, mutlaka besinlerin üzerinde bulunan etiketleri okumalı. Buğday, çavdar ve arpa gibi besinlerden hazırlanan gıdaları tüketmemeli. Bu besinlerin dışında hazırlanan et ve et ürünleri, süt ve süt ürünleri, baklagiller, yumurta, meyve ve sebze gibi besinler tüketilebilir.
Piyasadaki Gluten İçermeyen Yeni Nesil Unlar Var
Rafine beyaz un gibi buğdaydan yapılan unlar dışında diğer kaynaklardan yapılan unlar da mevcut. Yeni nesil gluten içermeyen unlar yeni beslenme ve diyet akımlarının etkisiyle yaygınlaşmaya başlamış durumda. Başta yağlı tohumlar ve farklı bitkilerden elde edilen bu alternatif unlar gluten içermemeleri, glisemik endekslerinin yüksek olması, yüksek vitamin ve mineral değerleriyle daha sağlıklı tercihler arasında yer alıyor. Hindistan cevizi unu, yeni nesil unlardan biri. Badem, ceviz, fındık unları da yeni nesi un ürünleri arasında yer alıyor. Yağlı tohumlardan elde edilen bu unlar, gluten, lektin ve karbonhidrattan fakir olmakla birlikte arjinin amino asidi, magnezyum, bakır, mangan, kalsiyum ve potasyum gibi pek çok mineral açısından da oldukça zengin.
Çölyak Hastası ve Gluten Hassasiyetin Glutensiz Beslenme
Gluten, normal şartlarda mide-bağırsak kanalı yoluyla sindirimi kolay olan bir tahıl proteini. Fakat gluten proteini bazı durumlarda kişilerin bağırsak sisteminde hassasiyet yaratır ve kolay sindirilemez bir hale gelir. Sindirimi aksatan bu durum kişide şişkinlik, hazımsızlık, baş ağrısı ve gaz problemleri ortaya çıkarır. Çölyak hastalığı olarak bilinen glutenin sindirilememesi durumu, ince bağırsağın emici yüzeylerine zarar verir ve bu zarar diğer besin öğelerinin emilimini de engelleyerek besin öğesi yetersizliklerine bağlı bazı hastalıkların da ortaya çıkmasına sebep olur. Kişi çölyak hastasıysa bu durumda en önemli tedavi yöntemi glutensiz beslenmedir.
